شفقنا- در هیاهوی منطقه دوازدهم تهران، در گوشه ای از شهر که همیشه در حال داد و ستد است و مردم برای تامین امورات زندگی شان در تکاپو هستند، گه گاه صدای دلنشین شوخی و خنده از دسته های نوجوانانی که شاگردان حوزه علمیه امام رضا(ع) هستند به گوش می رسد، آنان در ساختمانی دو طبقه که خانه ای هم جنس املاک همان منطقه است به تحصیل مشغول هستند. در این مدرسه علمیه طلاب با سنین مختلف در کنار یکدیگر در حال تحصیل هستند و صمیمیت و سادگی در فضای این حوزه موج می زند.

شوخی و جنبش نوجوانان کتاب به دست در حیاط مدرسه علمیه بیش از هر چیزی به چشم می آید. حوزه علمیه امام رضا(ع) بیننده را به دوران نوجوانی خودش می برد به زمانی که دغدغه ای جز درس خواندن نداشتیم و شور و شادی اصل زندگیمان بود. مدیر حوزه علمیه امام رضا(ع) می گوید در گذشته دانش آموزان بعد از اخذ دیپلم و پس از انجام مصاحبه در این مدرسه پذیرش می شدند، اما چند سالی است که مدرک سیکل نیز مورد پذیرش است.

در حوزه علمیه امام رضا(ع) از پایه یکم تا دهم طلاب در حال تحصیل هستند

حجت الاسلام و المسلمین حسن شامی حوزه علمیه امام رضا(ع) را این گونه معرفی می کند: حوزه علمیه امام رضا(ع) زیر نظر حضرت آیت الله رشاد است و ایشان از سوی مقام معظم رهبری حکم تولیت این حوزه را دارند. این حوزه شامل حوزه خان محمدیه و حوزه علمیه ثامنیه می باشد. در حوزه علمیه امام رضا(ع) از پایه یکم تا دهم طلاب در حال تحصیل هستند. چهار درس خارج نیز در این مدرسه برگزار می شود که جمع طلاب به ۲۰۰ نفر می رسد.

ایده ای منحصر به فرد در زمینه آموزش و پرورش حوزه علمیه امام رضا(ع)

مدیر حوزه علمیه امام رضا (ع) ادامه داد: در توصیف حوزه علمیه امام رضا(ع) می توانم بگویم که این حوزه دارای یک ایده منحصر به فردی است که حوزه های دیگر این ایده را ندارند و آن اینکه آموزش و پرورش در حوزه علمیه امام رضا(ع) براساس نظام واره آموزش پرورش مآل است که سبک جدیدی از تحصیل حوزوی محسوب می شود؛ این نظریه حضرت آیت الله رشاد می باشد که به کتاب تبدیل و چاپ شده است.

وی در مورد دروس در حال تدریس در حوزه علمیه امام رضا(ع) گفت: در این حوزه علاوه بر دروس مرسوم که در همه حوزه های علمیه تدریس می شود، نسبت به پژوهش طلاب نیز حساس هستیم و برنامه های منظمی در این زمینه داریم؛ علاوه بر این دروس مکمل و مهارتی نیز در حوزه علمیه امام رضا(ع) تدریس می شود که از اهمیت بسیاری برخوردار است.

وی ادامه داد: جای برخی از مباحث در دروس رسمی خالی است به همین دلیل آیت الله رشاد در این زمینه نظریه ای دادند و در قالب کتاب یا جزوه گنجانده شد و در اختیار طلاب قرار گرفت. به عنوان مثال در حوزه علمیه امام رضا(ع) طلاب حتما باید با علم اقتصاد اسلامی، فلسفه سیاست اسلامی، علم مدیریت اسلامی و فلسفه تاریخ و تاریخ اسلام، تاریخ معاصر ایران و جغرافیای جهان اسلام و دروسی از این دست آشنایی پیدا کنند. علاوه بر این طلاب حتماً باید یک یا دوم زبان بخوانند که آشنایی با مکالمه عربی پایه های دوم، سوم و چهارم از جمله این دروس است.

ادامه تحصیل طلاب فارغ التحصیل در موسسه آموزش عالی امام رضا(ع) 

وی در مورد وضعیت طلاب فارغ التحصیل حوزه علمیه امام رضا(ع) اظهار کرد: زمانی که طلاب فارغ التحصیل شدند می توانند در موسسه آموزش عالی امام رضا(ع) که زیر نظر آیت الله رشاد است مشغول به تحصیل شوند، در این موسسه آموزش عالی فارغ التحصیلان می توانند در رشته های فقه سیاست، فقه اقتصاد، فقه القضا، فقه تربیت یا سایر رشته های تخصصی مشغول شوند.

مدیر حوزه علمیه امام رضا (ع) در مورد ضرورت تدریس علم سیاست، علم مدیریت و مهارت های زندگی به طلاب در این مدرسه، بیان می کند: ما اعتقاد داریم که این علوم مبانی اسلامی دارند، علم سیاستی که در دانشگاه ها تدریس می شود، ۱۴۰۰ سال پیش در اسلام آورده شده است؛ پیامبر اسلام(ص) مدینه فاضله را براساس مدیریت اسلامی اداره می کرد. امام علی(ع) در دوران حکومت خود مردم داری کرد و با پادشاهان ممالک دیگر مراوده و ارتباط داشت، همه اینها مدیریت ها و سیاست های اسلامی هستند. اتفاقاً اصل بر این است که سیاست ها براساس مبانی اسلام باشد و اسلام در این علوم پیش قدم است، ولی با توجه به اینکه خیلی روی آن کار نشده مغفول مانده است.

در حال حاضر فقه ژنتیک توسط آیت الله رشاد و فقه زیست فناوری که بنده هم عضو کارگروه علمی آن هستم، در مدرسه علمیه امام رضا(ع) تدریس می شود و بحث های تراریخته و جهش ژنتیکی که اکنون در مورد ویروس کووید ۱۹ هم مطرح است، از درون اسلام بیرون کشیده و تبیین می شود. مباحثی مانند اینکه آیا اسلام اجازه می دهد که ژن ها دستکاری شوند و جهش ژنتیک رخ دهد.

وی در تشریح هدف از تدریس این علوم در حوزه علمیه امام رضا(ع) می گوید: هدف از تدریس علومی مانند علم سیاست و علم مدیریت آماده سازی طلاب برای ورود به مباحث اجرایی نیست، ما قصد داریم مبانی علمی این علوم تبیین شود تا اگر شخصی می خواهد در کشور اسلامی عهده دار سیاست شود باید کسانی که مباحث علمی را جمع آوری می کنند مبانی علمی و فقهی علم سیاست را برای این افراد تبیین کنند و اگر کسی عهده دار مباحث اقتصاد می شود، باید مباحث اقتصاد اسلامی در دانشگاه ها و حوزه های علمیه به عنوان متولیان فکری مورد بررسی قرار گیرد تا روزگاری گرفتار اقتصاد غرب نشویم.

ظرفیت پذیرش اولیه حدود ۳۰ الی ۴۰ نفر است

مدیر حوزه علمیه امام رضا (ع) در مورد تعداد پذیرش اولیه طلاب در حوزه علمیه امام رضا(ع) در ابتدای سال تحصیلی، بیان کرد: ظرفیت پذیرش اولیه حدود ۳۰ الی ۴۰ نفر است، براساس امکاناتی که هر سال می توانیم داشته باشیم طلبه جذب می کنیم و امسال هم بر همین اساس طلاب را جذب کردیم. در حال حاضر نیز طلاب جدید الورود در حال گذراندن دروس خاصی هستند که از سوی مرکز مدیریت مشخص شده است، در پایان دوره از آنان امتحان گرفته و استعداد سنجی و اخلاق سنجی می شوند، اگر استعداد، علاقه و انگیزه لازم برای طلبگی در وجود آنان بود و پس از پایان دوره امتیاز لازم را کسب کرده باشند، از آنان دعوت می شود تا برای ادامه تحصیل در حوزه علمیه امام رضا(ع) حضور پیدا کنند.

سطح علمی طلاب حوزه علمیه امام رضا(ع) بالاست

وی در مورد سطح علمی طلاب حوزه علمیه امام رضا(ع)، گفت: طبق آیین نامه طلاب به این حوزه ورود پیدا می کنند، حداقل معدل برای ادامه تحصیل در سطح یک حوزه علمیه امام رضا(ع) نمره ۱۸ است، معدل سطح دوم باید حداقل نمره ۱۷ باشد و اگر معدل کمتر از این نمره بود، طلبه باید تعهد دهد که جبران می کند یا باید مدرسه را تغییر دهد لذا معتقدم سطح علمی طلاب حوزه علمیه امام رضا(ع) بالاست و با همین واسطه در آینده موفقیت های چشمگیری را شاهد خواهیم بود.

اگر انگیزه وجود نداشته باشد، به مرور زمان استعداد از بین خواهد رفت

وی خاطرنشان کرد: به طور کلی برای جذب طلبه در حوزه علمیه امام رضا(ع) چند فاکتور به عنوان ملاک در نظر گرفته می شود از جمله معدل مناسب، اخلاق، استعداد و انگیزه کافی برای طلبه شدند. با توجه به اینکه معتقدم انگیزه برای طلبگی بسیار مهم است، کسانی که انگیزه بالایی دارند را در مصاحبه ها اولویت قرار می دهیم. در زمان مصاحبه بسیاری از طلاب استعداد بسیار خوبی دارند، اما انگیزه طلبگی پایینی دارند، اگر انگیزه وجود نداشته باشد، به مرور زمان استعداد از بین خواهد رفت.

توجه ویژه به تقوا و نظم طلاب 

وی در مورد نکات اخلاقی که به طلاب حوزه علمیه امام رضا(ع) توصیه و تأکید می شود، می گوید: در باب مسایل اخلاقی مطالب بسیاری به طلاب گوشزد می شود، اما در این باره بر دو عنوان بسیار تأکید می کنم، امام علی(ع) فرمودند: «اوصیکُم بِتَقْوَی اللّه‏ وَ نَظمِ اَمْرِکُم؛ تقوی الهی و نظم در کارها» این دو در کنار یکدیگر بسیار مهم هستند، اگر تقوا داشته باشیم و در امور و کارهای خود نظم نداشته باشیم، عمرمان تلف می شود و بعد از مدتی می بینیم که در حوزه ماندیم ولی به جایی نرسیدیم لذا طلبه هم باید بُعد معنوی و تقوایی داشته باشد و هم در امور زندگی شخصی و اجتماعی خود دارای نظم باشد.

طلبه باید همزمان دو بال علم و معنویت داشته باشد

وی ادامه می دهد: طلبه باید همزمان دو بال علم و معنویت داشته باشد. اگر علم داشته باشد و معنویت نداشته باشد بی فایده است و اگر معنویت نداشته باشد و علم داشته باشد شاید برای خودش مفید باشد، اما نمی تواند برای جامعه مفید واقع شود. کسی که می خواهد به اسلام، جامعه و دین خدمت کند حتما باید دو جنبه علم و معنویت را داشته باشد.

در جامعه عالمانی هستند که تقوا ندارند و چه فسادهایی به بار می آورند و برعکس عده ای با تقوا هستند ولی علم آنچنانی ندارند و می بینید که مفید نیستند و نمی توانند در دانشگاه ها و در جمع جوانان و نخبگان حضور پیدا کنند و مبانی اسلام را عرضه، تبیین و تشریح نمایند لذا کسی که می خواهد مفید باشد باید علم و معنویت را در کنار هم داشته باشد.

وی در ادامه به پرسشی در مورد معیشت طلاب و اقدامات حوزه علمیه امام رضا(ع) در این زمینه این چنین پاسخ داد: شاید مردم عادی متوجه نباشند، ولی شما بهتر می دانید زمانی که فشار اقتصادی در جامعه به وجود می آید، اولین قشری که بیشترین آسیب را می بینند، طلبه ها هستند. طلاب از سویی باید شب و روز درس بخوانند و از سوی دیگر با شهریه های ناچیزی که می گیرند، نمی توانند زندگی بگذرانند، بسیاری از طلاب ازدواج کردند و فرزند و همسر دارند و با شهریه های نهایت ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان نمی تواند زندگی را اداره کند، اگر این شخص مستأجر هم باشد بر مشکلات معیشتی و اقتصادی او افزوده می شود لذا تا جایی که در توان داریم، برای رسیدگی به معیشت و وضعیت اقتصادی طلاب برنامه ریزی کردیم.

تشکیل گروه جهادی برای رسیدگی به معیشت طلاب و همسایگان حوزه 

مدیر حوزه علمیه امام رضا (ع) ادامه می دهد: با شیوع کرونا در کشور مقام معظم رهبری بر کمک مؤمنانه تأکید کردند، پس از آن بود که در حوزه علمیه امام رضا(ع) گروه جهادی تاسیس کردیم و تصمیم داریم اقدامات این گروه دائمی باشد. هیات مدیره و اعضای این گروه جهادی از میان طلاب همین حوزه هستند، آنان سعی دارند نیازمندان اعم از طلاب و غیر طلاب را شناسایی کنند و از جهت اقتصادی و معیشتی کمک حال آنها باشند.

حجت الاسلام شامی می گوید: تلاش های این گروه جهادی مختص رسیدگی به وضعیت معیشتی طلاب نیست، همسایگان حوزه که از حیث مالی در مضیقه هستند، شناسایی شدند و فردی مسئول تشکیل پرونده آنهاست که طبق دستورالعمل تعداد افراد خانوار، شغل سرپرست خانوار و درآمد خانوار مشخص می شود و بسته های حمایتی و سبد کالا به آنان تعلق می گیرد. در یک دوره ای نزدیک به ۱۰۰ پرونده از افراد نیازمند تشکیل دادیم و اعلام کردیم هر شخصی که تمایل دارد می تواند از طریق مختلف به این افراد کمک کند، بسیاری از خیرین هم به صورت نقدی کمک کردند و هم اقلامی را به این امر اختصاص دادند و ما هم این کمک ها را میان خانواده های نیازمند مشخص شده تقسیم کردیم.

اتفاقاً در همان روز که در حوزه علمیه امام رضا حضور داشتیم اقلام حمایت خریداری شده بود، طبق گفته مدیر حوزه علمیه امام رضا(ع) این اقلام پس از بسته بندی به دست طلاب و خانواده های نیازمند منطقه خواهد رسید.

حجت الاسلام شامی در ادامه توضیح درباره بسته های حمایتی گروه جهادی حوزه علمیه امام رضا(ع) می گوید: خانواده هایی که شناسایی شدند و پرونده برای آنها تشکیل شده براساس وضعیت اقتصادی و معیشتی اولویت بندی می شوند،  گاهی اقلام و کمک هایی که به دست ما می رسد چندان زیاد نیست و ما مجبور هستیم این کمک ها را براساس اولویت توزیع کنیم. سعی ما بر این است که این کمک ها ماهیانه باشد، گاهی هم دستمان خالی است و ماهیانه نمی توانیم ولی بنای اصلی بر این است. در کنار این اقدام، به برخی از طلاب که فرزند بیمار دارند کمک های نقدی درمانی نیز انجام می شود.

وی با تأکید بر اینکه طلاب حوزه علمیه امام رضا نسبت به مسایل جامعه بی تفاوت نیستند، می گوید: اگرچه درس و بحث برای طلاب بسیار سنگین است و فرصتی برای آنان باقی نمی گذارد، اما سعی بر این است که طلاب علاوه بر تمرکز بر تحصیل، از مسایل روز جامعه نیز غافل نشوند لذا برای آنان دوره های سیاسی و بصیرت افزایی گذاشتیم، بدین صورت که از کارشناسان دعوت می کنیم تا در قالب سخنرانی مسایل روز را برای طلاب تشریح کنند، گاهی در تبیین مسایل روز بُعد اقتصادی و مشکلات اقتصادی و چرایی پیدایش این مشکلات را تشریح می کنند و طلاب در جریان اصل ماجرا قرار می گیرند.

در کنار این اقدام، طلبه هایی که وارد درس خارج شدند، به دو گروه تربیتی و اعتقادی تشکیل دادند که مشکلات در زمینه های مختلف را شناسایی می کنند و با سایر گروه ها وارد بحث می شوند و سعی می کنند نظریه های صحیح را تبیین کنند.

گروه های جهادی دیگری نیز در مساجد فعال هستند که خط اصلی را از حوزه علمیه امام رضا می گیرند و در مسایل سیاسی و فرهنگی ورود پیدا می کنند.

حجت الاسلام شامی به تدریس حوزه علمیه امام رضا در شرایط کرونا اشاره و اظهار می کند: در شرایط شیوع کرونا دروس طلاب به صورت مجازی تدریس می شود. برای هر پایه ای کانالی تأسیس کردیم، اساتید توضیحات مربوط به دروس را به صورت فایل صوتی در کانال ارسال و در اختیار طلاب قرار می دادند، طلاب موظفند بودند دورس را گوش دهند و تلخیص بنویسند.

آموزش مجازی در شرایط کرونا

وی می گوید: حوزه علمیه امام رضا(ع) در زمینه آموزش مجازی تفاوتی با سایر حوزه ها دارد، طرحی در این حوزه برای اولین بار اجرایی می شود و آن تعیین استاد هادی است، استاد هادی هدایت علمی و تحصیلی دو یا یک پایه را عهده دار است و اگر طلبه ای مشکل علمی دارد توسط استاد هادی شناسایی و راهنمایی می شود تا اگر نیاز بود کلاس جبرانی گذاشته می شود و اگر اشکال در فهم مطلب بود نیز برطرف می شود.

اگر در سال تحصیلی آینده نیز وضعیت شیوع کرونا به همین منوال ادامه پیدا کند، برنامه ریزی کردیم که کلاس ها به صورت آنلاین توسط اساتید تدریس شوند و طلاب نیز به صورت آنلاین در کلاس ها حضور داشته باشند.

مدیر حوزه علمیه امام رضا (ع) بیان می کند: در این مدرسه اساتید برجسته و مهمی تدریس می کنند و حضور آقای رشاد نیز بسیار مغتنم است. در گذشته حضرت آیت الله آقامجتبی تهرانی در این مدرسه درس اخلاق داشتند. در حال حاضر آیت الله عاملی، تقوایی و اختری در این مدرسه درس خارج تدریس می کنند، در سال تحصیلی جدید نیز درس خارج آیت الله محمدی خراسانی از اساتید برجسته قم را نیز خواهیم داشت، به طور کلی اگرچه در مدرسه علمیه امام رضا امکانات مادی نیست، ولی این مدرسه از امکانات معنوی و اساتید برجسته ای برخوردار است. لذا انتظارمان این است با برنامه ریزی ها و همفکری هایی که انجام شده این حوزه علمیه در آینده به یک حوزه علمیه نمونه و الگو برای حوزه های علمیه سراسر کشور تبدیل شود.

آموزش مهارت ها و دروس مکمل در حوزه علمیه امام رضا(ع)

حجت الاسلام شامی درباره برنامه های آینده حوزه علمیه امام رضا(ع) اظهار می کند: با توجه به اینکه شخصیتی مانند آیت لله رشاد تولیت این مدرسه را عهده دار هستند و  دارای فکر و سبک جدیدی می باشند، موظف هستیم برای این مدرسه چشم اندازی تعریف کنیم لذا برنامه ها را در سه سطح کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت تعریف کردیم. طلاب در کوتاه مدت و میان مدت به درس و بحث و بصیرت افزایی مشغول می شوند و در دوره بلند مدت تمام سعی و تلاش ما این است که یک طلبه ای در تراز عصر تربیت کنیم، وقتی می گوییم طلبه ای در تراز عصر و انقلاب اسلامی تربیت کنیم یعنی طلبه ای که از حیث علمی بتواند ارایه نظر کند، از حیث سیاستی بصیرت لازم را داشته باشد و اگر جایی ورود پیدا کرد بتواند مشکلی که وجود دارد را مدیریت و راهنمایی کند. برای تربیت طلبه در تراز عصر به بسیاری از دوره ها، مهارت ها و دروس مکمل نیاز است که در حوزه علمیه امام رضا(ع) این دورس مکمل در حال تدریس است.

وی درباره اینکه حوزه علمیه امام رضا(ع) برنامه ای برای اشتغال طلاب فارغ التحصیل این حوزه دارد یا خیر؟ می گوید: برنامه ای برای اشتغال طلاب نداریم، اما بعد از فارغ التحصیل شدن دوره ها و رشته های تخصصی برگزار می کنیم چون طلبه می تواند بعد از اینکه درس خود را تمام کرد، وارد یکی ار رشته های تخصصی شود، مثلاً به طور تخصصی فقه القضا را بخواند و بعد از آن در قسمت های مناسب مشغول به فعالیت شوند. اشتغال طلاب مانند اشتغال سایر مردم به سیستم استخدامی کشوری مربوط می شود که متأسفانه وضعیت نامناسب در این بخش فراگیر است و گریبان همه را گرفته، تنها کاری که می توانیم در این زمینه برای طلاب انجام دهیم این است که برنامه ریزی کنیم تا طلاب در یکی از رشته ها صاحب تخصص شوند.

حوزه علمیه امام رضا(ع) در آینده یکی از حوزه های مطرح کشور خواهد شد

مدیر حوزه علمیه امام رضا (ع) در پایان تأکید می کند که طبق برنامه ریزی های انجام شده حوزه علمیه امام رضا(ع) تا ۵ سال آینده جزو یکی از حوزه های مطرح و به نام تهران و حتی یکی از حوزه های مطرح در سراسر کشور خواهد بود.